Tình trạng nóng rát cổ họng là một triệu chứng phổ biến và có thể cảnh báo nhiều vấn đề sức khỏe, bệnh lý khác nhau. Tình trạng này có thể xảy ra đơn lẻ hoặc đi kèm các triệu chứng khác tùy thuộc vào nguyên nhân.
Trong hầu hết trường hợp, bạn có thể kiểm soát triệu chứng nóng rát ở cổ họng tại nhà bằng cách nghỉ ngơi và uống nhiều nước. Tuy nhiên, nếu vấn đề này kéo dài thì bạn không nên chủ quan. Trong bài viết sau, Thuần mộc sẽ giúp bạn tìm hiểu chi tiết hơn về một số nguyên nhân phổ biến khiến cổ họng bị nóng rát và lưu ý khi nào thì cần đi khám để chăm sóc sức khỏe tốt hơn.
“Điểm mặt” 9 nguyên nhân gây nóng rát cổ họng và cách xử lý, chăm sóc tại nhà
Triệu chứng nóng rát cổ họng có thể “cảnh báo” nhiều bệnh lý, vấn đề sức khỏe khác nhau. Tùy thuộc vào nguyên nhân khiến cổ họng bị nóng rát, các triệu chứng đi kèm cũng có thể khác nhau. Sau đây là những nguyên nhân phổ biến mà bạn nên quan tâm để có thể chăm sóc sức khỏe tốt hơn.
1. Nóng rát cổ họng do cảm lạnh thông thường
Hầu hết người trưởng thành đều mắc cảm lạnh từ 2 đến 3 lần mỗi năm. Đây là bệnh do nhiễm virus gây bệnh đường hô hấp trên. Trong đó, tình trạng đau họng hoặc nóng rát cổ họng là một trong những triệu chứng điển của cảm lạnh thông thường. Bên cạnh đó, bạn còn có thể gặp phải các triệu chứng khác như sổ mũi, nghẹt mũi, hắt xì, ho, nhức mỏi cơ thể, đau đầu và sốt nhẹ.
Cảm lạnh thường có thể tự khỏi sau vài ngày. Tuy nhiên, bạn có thể thực hiện một số giải pháp để giúp giảm nhanh các triệu chứng hơn, chẳng hạn như:
- Nghỉ ngơi nhiều
- Ăn uống lành mạnh, đảm bảo uống nhiều nước
- Vận động nhẹ nhàng
- Súc miệng bằng nước muối ấm
- Dùng thuốc hạ sốt, giảm đau không kê đơn.
2. Nóng rát cổ họng do cúm
Cúm là bệnh nhiễm virus cấp tính đường hô hấp gây ra nhiều triệu chứng tương tự như cảm lạnh. Các triệu chứng phổ biến của cúm bao gồm đau, nóng rát họng, sốt, ớn lạnh, nghẹt mũi, đau đầu, ho, đau mỏi cơ…
Giống như cảm lạnh, người bị cúm có thể hồi phục sau vài ngày nếu nghỉ ngơi nhiều, dùng thuốc giảm đau, ăn các món súp như súp gà. Tuy nhiên, nếu tình trạng đau họng kéo dài hơn 2 tuần kèm theo sốt cao, đau nhức cơ thể, khó nuốt, khó nhai, cổ cứng thì bạn nên nhập viện để được điều trị.
3. Đau, nóng rát cổ họng do viêm amidan
Amidan là một tổ chức lympho lớn nhất của cơ thể nằm tập trung phía dưới niêm mạc hầu thành đám nằm ở hai bên thành họng tạo thành một vòng bạch huyết Waldayer bao gồm amidan vòm họng (hay còn gọi là VA), amidan vòi, amidan khẩu cái và amidan đáy lưỡi. Trong đó, amidan khẩu cái lớn nhất, nằm ở hai bên thành họng và cũng là amidan hay bị viêm nhất.
Viêm amidan là tình trạng nhiễm trùng khiến cho amidan sưng lên, gây ra các triệu chứng như cổ họng nóng rát, đau, khó chịu; khó nuốt; nhức đầu; sốt cao; mệt mỏi; chán ăn; đau nhói trong tai, đau nhiều khi nuốt hoặc ho.
Viêm amidan có thể tự khỏi sau 4 đến 10 ngày. Bạn có thể điều trị tại nhà bằng cách nghỉ ngơi, uống nhiều nước, dùng thuốc giảm đau không kê đơn, viên ngậm giảm đau họng.
4. Viêm họng liên cầu khuẩn
Viêm họng liên cầu khuẩn là bệnh nhiễm trùng cổ họng do vi khuẩn gây ra. Đây có thể là nguyên nhân khiến bạn cảm thấy nóng rát cổ họng. Các triệu chứng phổ biến khác bao gồm sốt, nhức đầu, đau khi nuốt, buồn nôn, amidan sưng đỏ.
Nếu mắc bệnh viêm họng do liên cầu khuẩn, bạn cần nghỉ ngơi và uống nhiều nước. Bên cạnh đó, bạn cũng nên đi khám để được bác sĩ kiểm tra và kê đơn thuốc kháng sinh điều trị viêm họng.
5. Nóng rát cổ họng do trào ngược axit dạ dày
Trào ngược axit dạ dày (GERD) là tình trạng mà axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Điều này gây ra cảm giác nóng rát trong cổ họng và lồng ngực của bạn. Bên cạnh đó, bạn cũng cảm thấy có vị chua hoặc đắng trong cổ họng và khoang miệng. Các triệu chứng khác bao gồm ho, buồn nôn, hôi miệng, tức ngực, khó nuốt. Các triệu chứng này có thể tồi tệ hơn khi bạn vừa ăn xong hoặc khi nằm ngủ vào ban đêm.
Điều trị trào ngược axit thường liên quan đến việc thay đổi lối sống như:
- Chia khẩu phần ăn thành nhiều bữa nhỏ trong một ngày
- Hạn chế hút thuốc
- Cắt giảm thực phẩm dầu mỡ, nhiều gia vị
- Vận động nhẹ sau khi ăn…
Đối với một số trường hợp trào ngược axit nghiêm trọng hơn, bạn có thể cần dùng thuốc kê đơn hoặc phẫu thuật.
6. Bệnh bạch cầu đơn nhân
Bệnh bạch cầu đơn nhân hoặc còn được gọi là mono, là căn bệnh truyền nhiễm rất dễ lây lan, do virus Epstein-Barr gây ra. Bệnh xảy ra chủ yếu ở thanh thiếu niên. Các triệu chứng thường xuất hiện sau khoảng 4 đến 6 tuần từ khi bạn tiếp xúc với virus gây bệnh. Cổ họng đau rát là triệu chứng ban đầu của bệnh mono. Các triệu chứng khác bao gồm sốt, đau cơ bắp, cực kỳ mệt mỏi, nhức đầu, phát ban, sưng hạch bạch huyết ở cổ và nách.
Người mắc bệnh bạch cầu đơn nhân thường khỏi bệnh sau khoảng 2 đến 4 tuần nhưng một số trường hợp các triệu chứng có thể kéo dài hơn. Không có phương pháp đặc trị dành cho bệnh này nhưng bạn có thể cải thiện các triệu chứng bằng cách nghỉ ngơi, uống nhiều nước, dùng thuốc giảm đau không kê đơn hoặc thuốc hạ sốt.
Lưu ý thêm rằng bệnh bạch cầu đơn nhân rất dễ lây lan. Vì vậy, người bệnh không nên ăn chung, uống chung, sử dụng chung đồ vật (bàn chải, khăn mặt…) hoặc tiếp xúc gần gũi với người khác (ôm, hôn…).
7. Nóng rát cổ họng do viêm thực quản
Viêm thực quản là tình trạng viêm lớp niêm mạc bên trong lòng thực quản. Vì vậy, viêm thực quản có thể khiến bạn cảm thấy nóng rát trong cổ họng. Các triệu chứng khác bao gồm ợ nóng, khó nuốt, đau khi nuốt.
Nguyên nhân viêm thực quản thường do trào ngược axit dạ dày gây ra. Đôi khi, tình trạng này còn có thể do bạn xạ trị ở vùng cổ, uống phải hóa chất độc hại hoặc dị ứng thực phẩm. Tùy thuộc vào mỗi nguyên nhân mà các giải pháp điều trị cũng khác nhau. Do đó, bạn nên đi khám để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây ra viêm thực quản và đưa ra cách điều trị phù hợp, hiệu quả.
8. Nóng rát cổ họng do hội chứng chảy dịch mũi sau
Hội chứng chảy dịch mũi sau xảy ra khi chất nhầy, dịch lỏng dư thừa từ xoang và mũi chảy xuống cổ họng. Khi gặp phải tình trạng này, bạn có thể cảm thấy có chất lỏng gì đó nhỏ giọt trong cổ họng gây khó chịu, vướng víu và đôi khi dẫn đến cảm giác nóng rát. Bên cạnh đó, ho cũng là một triệu chứng phổ biến vì chảy dịch mũi sau thường khiến bạn phải hắng giọng liên tục.
Về nguyên nhân, tình trạng chảy dịch mũi sau xảy ra có thể do dị ứng, viêm xoang, nhiễm virus gây cảm lạnh, đường mũi và xoang có bất thường về mặt giải phẫu, lạm dụng thuốc trị viêm mũi không kê đơn… Đối với vấn đề chảy dịch mũi sau, việc điều trị thường phụ thuộc vào nguyên nhân. Thông thường, thuốc kháng histamine như Claritin-D, thuốc thông mũi, thuốc xịt mũi có thể được sử dụng để kiểm soát các triệu chứng. Tuy nhiên, nếu tình trạng này nghiêm trọng hoặc không rõ nguyên nhân, bạn nên sớm đi khám để được chẩn đoán và kê đơn thuốc phù hợp.
9. Hội chứng miệng bỏng rát
Hội chứng miệng bỏng rát là một thuật ngữ y khoa dùng để nói đến cảm giác bỏng rát kéo dài, đôi khi rất nghiêm trọng, ở lưỡi, môi, nướu, vòm miệng hoặc khắp khoang miệng và cổ họng. Các triệu chứng khác bao gồm khô miệng, có vị mặn hoặc vị kim loại trong miệng.
Hội chứng miệng bỏng rát là vấn đề phức tạp và khó chẩn đoán nguyên nhân cụ thể liên quan đến sức khỏe. Vì vậy, giải pháp được khuyến nghị thường là chỉ là cách giúp kiểm soát các triệu chứng, chẳng hạn như uống nhiều nước, ngậm đá viên, nhai kẹo cao su… Đồng thời, bạn cần tránh rượu, thuốc lá, thức ăn chua hoặc cay.
Khi nào bạn nên đi khám?
Triệu chứng nóng rát cổ họng do viêm amidan, cảm lạnh… thường có thể được điều trị tại nhà dù một số trường hợp có thể cần dùng thuốc. Tuy nhiên, nếu bạn cảm thấy cổ họng nóng rát kéo dài trên 2 tuần thì cách tốt nhất là nên đi khám.
Các triệu chứng nghiêm trọng hơn có thể đi kèm với nóng rát cổ họng. Chẳng hạn như khi bạn bị cúm và có bất kỳ triệu chứng nào sau đây thì có thể cần nhập viện khẩn cấp:
- Tức ngực
- Chóng mặt
- Lú lẫn
- Không đi tiểu
- Đau cơ cực độ
- Cực kỳ yếu ớt
- Khó thở
- Co giật…
Nhìn chung, cảm giác nóng rát cổ họng thường không nguy hiểm. Tuy nhiên, đối với người có hệ miễn dịch yếu như phụ nữ mang thai, trẻ em, người trên 65 tuổi… thì cần đi khám nếu cảm thấy lo lắng và không thể kiểm soát triệu chứng này tại nhà.
